وبگاه شخصی دکتر خسروی سهل آبادی وبگاه شخصی دکتر خسروی سهل آبادی
سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» که اخیراً از سوی رهبر معظم انقلاب به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شدند از مؤلفه‌های مهم و اساسی استحکام اقتصادی بر پایه نگاه به استعدادهای داخلی و از عوامل مهم در استحکام درون زای نظام اسلامی می باشند.
اهمیت اجرایی شدن این سیاست ها تا آنجایی بود که ایشان در جلسه ای با حضور سران قوا و سپس در جلسه ای با مسئولین عالی رتبه نظام و فعالین اقتصادی و رسانه ای چگونگی راههای اجرا و تحقق این سیاستها را مورد بررسی قرار دادند. در بیانات ایشان که به تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی پرداختند، به طور ویژه و موکد ضرورت گفتمان سازی را به اصحاب قلم و اندیشه و مسئولین یادآوری فرمودند علاوه بر این در بند ۲۱ این سیاست ها نیز بر امر گفتمان سازی تأکید شده است: ” تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان سازی آن بویژه در محیط‌های علمی، آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی.” به همین مناسبت در ادامه به ضرورت گفتمان سازی در اقتصاد مقاومتی از منظر رهبری معظم انقلاب خواهیم پرداخت و ابزارهای موثر در گفتمان سازی را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
لزوم گفتمان سازی در حوزه اقتصاد مقاومتی
در دنیای کنونی، بار اصلی اجرای سیاست های اقتصادی و سیاسی را رسانه ها و ابزارهای گفتمان ساز بر عهده دارند. نگاهی به گستره شبکه های ارتباطی در جهان، نشان از تلاشی هدفمند، برنامه ریزی شده، فرایندی و هوشمندانه در ترویج گفتمان های حاکم دارد. بعبارتی بدون مشارکت بدنه جامعه، تغییر سیاست های اقتصادی امری سخت و طاقت فرسا و همراه با هزینه های گزاف خواهد بود و مشارکت بدنه اجتماعی نیازمند گفتمان سازی در آن حوزه می باشد. هنگامی که از گفتمان سازی صحبت میگردد، نگاه ها باید از بخشنامه و ادبیات دستوری، به تبیین و اقناع فطری منعطف گردد که فرایندی زمانبر و برنامه ریزی شده می باشد. بعبارتی، گفتمان سازی امری دستوری نیست و نیاز به طراحی فرایندی علمی با توجه به خصوصیات جامعه هدف دارد. هنگامی که از گفتمان سازی در انجام فعالیت ها و برنامه های کلان اقتصادی و سیاسی صحبت میشود، منظور شیوه های تبدیل برنامه به ادبیات حاکم بر زندگی تک تک نخبگان و مردم جامعه می باشد. بر این اساس باید گفت یک موضوع وقتی به گفتمان تبدیل می شود که فضای عمومی جامعه را تسخیر کرده باشد و این فضا، فضایی اقناعی است که لازمه توفیق در آن، داشتن علم و آگاهی کافی و استفاده از روش های متناسب و منطقی می باشد. مقام معظم رهبری در این باره فرمودند: «گفتمان یعنى باور عمومى؛ یعنى آن‌چیزى که به صورت یک سخنِ مورد قبول عموم تلقى بشود، مردم به آن توجه داشته باشند؛ این با گفتن حاصل میشود؛ با تبیینِ لازم – تبیین منطقى، تبیین عالمانه و دور از زیاده‌روى‌هاى گوناگون – حاصل میشود؛ با زبان صحیح، با زبان علمى و منطقى و با زبان خوش، بایستى این مطالب را منتقل کرد. (بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى۱۳۹۲/۱۲/۱۵)»
همچنین ایشان معتقدند که «گفتمان یک جامعه مثل هواست، همه تنفسش میکنند؛ چه بدانند، چه ندانند؛ چه بخواهند، چه نخواهند. باید این گفتمان‌سازى انجام بگیرد؛ که البته نقش رسانه‌ها و بالخصوص نقش روحانیون و نقش بزرگان و اساتید دانشگاهى حتماً نقش بارز و مهمى است.(جلسه سران قوا در حضور رهبر انقلاب۱۳۹۲/۱۲/۰۶)» بنابراین بایستی گفت که گفتمان سازی در وهله اول وظیفه نخبگان جامعه و بویژه جامعه دانشگاهی کشور است، زیرا این بخش از افراد جامعه هم از توانایی و مهارت لازم برخوردارند و هم در میان اقشار گوناگون مردم از مقبولیت و نفوذ قابل توجهی برخوردارند.
رهبر انقلاب، همچنین گفتمان سازی و ارائه تصویری درست از اقتصاد مقاومتی را وظیفه صدا و سیما، رسانه ها، مسئولان، دلسوزان و صاحبان فکر و اندیشه می دانند و در دیدار اخیر خاطر نشان کردند: “باید تصویر درستی از اقتصاد مقاومتی ارائه بشود؛ البته صداوسیما و رسانه‌های کشور موظفند اما مخصوص آنها نیست. دستگاه‌های تبلیغاتیِ مخالف با کشور، مخالف با انقلاب، مخالف با پیشرفت ملی ما، خیلی چیزها در چنته دارند و شروع هم کرده‌اند – ما دیدیم – بعد از این هم بیشتر [خواهند کرد] درباره‌ی اقتصاد مقاومتی، اشکال‌تراشی، مانع‌تراشی، گاهی هو کردن، بی‌اهمیت جلوه دادن آنچه که در کمال اهمیت و نهایت اهمیت است؛ از این کارها میکنند. نقطه‌ی مقابل آنها بایستی کار بشود؛ مسئولین، صاحبان فکر و دلسوزان، بایستی تصویر درستی را از این حرکت بزرگ و عمومی ارائه بدهند و گفتمان‌سازی بشود تا مردم بدانند و معتقد باشند و بخواهند؛ در این صورت، کارْ عملی خواهد شد”.(۲۰/۱۲/۹۲ بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، در حضور جمعی از مسئولان دستگاه‌های مختلف، فعالان اقتصادی، و مدیران مراکز علمی و رسانه‌ای و نظارتی)
ابزارهای گفتمان سازی در اقتصاد مقاومتی:
برای این که یک موضوع به گفتمان عمومی جامعه تبدیل شود نیازمند ابزارهایی است که در جهت تبیین آن گفتمان و ایجاد فضای اقناعی منطقی وارد عمل شود و طیف های مختف مردم و نخبگان را مورد توجه قرار داده و عمل آشنا سازی آن ها با موضوع مورد نظر را بر عهده گیرد. باید توجه داشت شناخت جامعه هدف در گفتمان سازی بسیار مهم است و انتخاب ابزار تاثیرگذار بر جامعه هدف ضروری است. به همین منظور در مواجهه با گروه های مختلف اجتماع می توان از ابزارهای مختلفی در جهت گفتمان سازی بهره برد که در زیر به برخی از این ابزارها اشاره می شود.
- مطالعات و پژوهش های دقیق، عمیق و راهبردی در حوزه اقتصاد مقاومتی که می تواند در قالب برگزاری همایش های علمی، انتشار کتب مرتبط، مجلات علمی، پژوهش های راهبردی، گزارش های راهبردی و… انجام گیرد.
- بکارگیری نخبگان حوزه و دانشگاه برای تبیین صحیح اقتصاد مقاومتی که می تواند در قالب نشست های تخصصی، کارگاه های آموزشی، پژوهش های موردی، مقالات علمی و… صورت گیرد.
- استفاده از نیروی های جوان و نخبه در جهت ترویج اقتصاد مقاومتی و تبیین ابعاد مختلف آن که می تواند در قالب انجام کارهای پژوهشی، آموزشی، فعالیت های فرهنگی، تهیه اقلام فرهنگی و آموزشی، ایجاد کارگروه های تخصصی و… انجام شود.
- استفاده حداکثری از رسانه ها برای گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در فضای عمومی جامعه. رسانه های دیداری و شنیداری به خصوص صدا و سیما می تواند نقش اصلی و اساسی در تبیین و گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در اقشار مختلف مردم ایفا نماید که این امر می تواند از طریق ساخت فیلم و سریال، فیلم های کوتاه، برنامه های گفتگو محور با موضوع اقتصاد مقاومتی و… در این راستا فعالیت نماید اما مهمتر از این برنامه ها آن است که صدا و سیما در برنامه سازی و تبلیغات خود به جای رواج فرهنگ مصرفی و گسترش مصرف گرایی با رویکرد اقتصاد مقاومتی وارد عمل شود. در کنار صدا و سیما سایر رسانه ها از جمله نشریات مکتوب، رسانه های فضای مجازی، سینما و… نیز باید در جهت گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی وارد عرصه شوند و ابعاد مختلف این سیاست ها را مورد مو شکافی قرار داده و با زبان رسانه ای برای مردم تبیین نمایند.
- استفاده از ابزار هنر برای گفتمان سازی. هنرمندان می توانند در عرصه های مختف هنری با به تصویر کشیدن ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی به روشن شدن ابعاد مختلف آن برای مردم کمک نمایند. در این راستا می توان از طیف های مختلف هنری مانند نویسندگان، شعرا، فیلم سازان، طراحان گرافیک و… یاری طلبید. به ویژه نوشتن داستان و رمان با محوریت اقتصاد مقاومتی، ساختن فیلم های کوتاه و انمیشن با این موضوع و… می تواند مؤثر باشد.
اصلاح سبک زندگی لازمه اقتصاد مقاومتی
اما از همه این ها که بگذریم مهمترین امر در گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی اصلاح سبک زندگی است به طوری که می توان رابطه مستقیمی میان اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی در کشور و سبک زندگی مردم برقرار نمود. در این جا باید یاد آور شد که ریشه‌ی اصلاح مسائل اقتصادی، در اصلاح فرهنگ اقتصادی، سبک زندگی مردم، الگوی مصرف و توسعه‌ی فرهنگ کار و تلاش و تولید ملی است و تا این موارد و نگاه مردم به آن ها اصلاح نشود اقتصاد مقاومتی تحقق نخواهد یافت. به همین جهت طراحی یک الگوی مشخص از شیوه‌ی زندگی متناسب با اقتصاد مقاومتی برای عموم مردم و به‌ویژه برای نیروهای انقلابی که دغدغه آرمان های انقلاب را دارند و قائل به ایده‌ی اقتصاد مقاومتی هستند ضروری است. یعنی ما باید الگوی مشخصی از نحوه زندگی کردن را برای مردم ارائه دهیم که بدانند نیازها و مقتضیات انقلاب چه نوع سبک زندگی را می‌طلبد. باید مردم را به سبک زندگی متناسب با اقتصاد مقاومتی تشویق و تأیید کرد تا بدین وسیله سبک زندگی متناسب با مقتضیات انقلاب و اقتصاد مقاومتی را در جامعه پُر رنگتر کنیم. این مهم نیاز به نظام تعلیم و تربیت متناسب با این وضعیت دارد و همچنین نیازمند آموزش مردم و آشنا سازی آن ها با سبک زندگی اسلامی می باشد که مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار دارد به همین منظور اگر نگاهی به سؤالات رهبری در حوزه آسیب شناسی سبک زندگی ایرانیان امروز با برخی از بندهای سیاست های اقتصاد مقاومتی بیندازیم متوجه یکسان بودن مطالبات رهبری در هر دو حوزه خواهیم شد.
در پایان باید متذکر شد سیاست های اقتصاد مقاومتی بویژه در بحث اصلاح الگوی مصرف، اقتصاد بدون نفت، توجه به اقتصاد دانش بنیان و حمایت از تولید داخلی و تولید کیفی را با مدیریت جهادی و عزم ملی باید به گفتمان غالب جامعه تبدیل نماییم و سبک زندگی جامعه را بر اساس آن طراحی کنیم، تا شاهد موفقیت سیاست های ابلاغی رهبری حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی باشیم.
